Каля 80% людзей, якія гінуць на пажары,  з'яўляюцца ахвярамі атручванняў атрутнымі прадуктамі гарэння і тэрмічнага раскладання рэчываў і матэрыялаў.

 

Дзякуючы навукова-тэхнічнаму прагрэсу ў прамысловасці, будаўніцтве і ў побыце, з'явіліся тысячы новых рэчываў і матэрыялаў, створаных штучна з дапамогай хіміі і фізікі. У сувязі з гэтым магчымасць узнікнення пажару ў наш час непамерна ўзрасла.

 

Нажаль, не толькі дзеці, але парой і сталыя маюць смутнае ўяўленне пра пажаранебяспечныя ўласцівасці прадметаў, якія атачаюць нас у нашым жыллі. Амаль у кожнай кватэры побач з шафай з паліраваных дошак, пакрытых нітралакам, ёсць канапа на паралонавай аснове. У ванным пакоі маюцца прадметы побытавай хіміі - разнастайныя аэразолі, флаконы, цюбікі, напоўненыя рашчыняльнымі, асвяжальнымі прэпаратамі, якія дэзінфікуюць, і іншым. Крыніцай пажару можа стаць тэлевізар, асабліва каляровы. Каля паловы яго масы складаюць палімерныя матэрыялы (полістырол, поліамід і г. д.), якія пажаранебяспечныя. Падчас гарэння, яны вылучаюць атрутныя газы, небяспечныя для атачальных. Усё большае ўжыванне ў аздабленні памяшканняў знаходзяць палімерныя матэрыялы, вырабы з сінтэтыкі і пластмас. І амаль усё гэта лёгка ўзгараецца, добра гарыць, вылучаючы небяспечны для здароўя і жыцці чалавека дым.

 

Пры пажары склад дыму змяняецца з прычыны змены рэчываў, якія ўтвараюцца, рознай тэмпературы гарэння і доступу кіслароду. Дымагазавая сумесь вылучаецца ўжо ў пачатковай стадыі. Пры доступе кіслароду тэмпература становіцца звыш 600 С, а ў замкнёным памяшканні дасягае 900 градусаў, што прыводзіць да павелічэння ўтрымання ўгарнага газу. Падчас пажару ўзнікае набор рэчываў з вострым таксічным дзеяннем: акрамя аксідаў вугляроду - хлорысты вадарод, сінільная кіслата, аміяк і інш. Далей утворацца араматычныя вуглевадароды (бензол, талуол, стырол і інш.). Шкодныя рэчывы ствараюць дзве вобласці дзеяння: вострае таксічнае дзеянне і доўгатэрміновае канцэрагеннае і хранічнае дзеянне. Ступень паразы чалавека залежыць ад канцэнтрацыі гэтых рэчываў.

 

У большасці выпадкаў людзі на пажарах, асабліва дзеці, гінуць не ад высокай тэмпературы, а ад гэтага дыму, насычанага атрутнымі прадуктамі гарэння звыклых і карысных у побыце рэчаў. Нават адзін уздых распаленага паветра можа прывесці да паралічу дыхальных шляхоў і трагічнаму зыходу. Да таго ж чалавек атрымлівае цяжкія апёкі.

 

Што ж можна параіць у гэтых выпадках людзям?

o Калі выйдучы з кватэры ў пад'езд, вы патрапілі ў густы дым, то неадкладна трэба вярнуцца ў кватэру. Зачыніце шчыльна за сабой дзверы, затыкніце мокрымі анучамі дзвярныя шчыліны і вентыляцыйныя адтуліны.

o Пры моцным запаўненні памяшкання дымам ідзіце ў бок незадымленай часткі, або да выйсця. Карыстацца ліфтам падчас пажару катэгарычна забараняецца.

o Калі пажар распаўсюджваецца ў невялікім памяшканні, не адкрывайце вокны і дзверы: доступ свежага паветра і скразняк узмоцняць полымя.

o Калі ж пажар невялікі, то паспрабуйце прыкрыць полымя зверху чым-небудзь (коўдрай, кілімком, паліто) і затым залівайце вадой. Не выцягвайце з агню падпаленыя прадметы: гэта толькі спрыяе распаўсюджванню  пажару. Гасіць вадой ці пяском пачынайце ад краёў, рухаючыся да цэнтра.

o У выпадку ўзгарання мэблі трэба быць асабліва асцярожным, паколькі сучасная мэбля, зробленая з сінтэтычных матэрыялаў, вельмі таксічная пры ўзгаранні. Не трэба ставіць падпаленую мэблю на гаўбец, паколькі свежае паветра толькі павялічыць гарэнне. Не спрабуйце накрываць мэблю мокрай, шчыльнай тканінай ці заліваць вадой, калі агонь ужо вялікі. У такім разе тэрмінова пакідайце кватэру і выклікайце пажарнікаў.

 

Падводзячы вынік вышэйсказанаму, варта заўважыць, што асноўным і галоўным правілам пажарнай бяспекі з'яўляецца недапушчальнасць халатнасці ў звароце з агнём. І пакуль мы не навучымся больш сур'ёзна ставіцца да пажарнай бяспекі, сотні людзей штогод будуць гінуць у агні.

 

 

Калі гэта адбылося днём, то:

- ні ў якім разе нельга ўключаць электрапрыборы ці выкарыстоўваць адкрытае полымя;

- неадкладна зачыніць кран газу і зачыніць краны фаерак пліты ці кран газавай калонкі;

- для праветрання памяшкання адкрыць вокны ці фортачкі, адкрыць уваходныя дзверы; усім выйсці з памяшкання і выклікаць газа-аварыйную службу.

 

Калі гэта адбылося ўвечар і ў Вас уключаны:

асвятленне, тэлевізар і іншыя электрапрыборы, то іх выключаць нельга, бо пры іх адключэнні адбудзецца іскра ў разетцы ці выключальніку, што можа выклікаць выбух газу.

 

- перад эксплуатацыяй газавай печы і балона прайдзіце інструктаж па тэхніцы бяспекі ў адмыслоўцаў, атрымайце дакумент на права эксплуатацыі газавых прыбораў;

- не дапушчайце да газавых прыбораў дзяцей і ліц, не дасведчаных правіл звароту з гэтымі прыборамі;

- не захоўваеце газавыя балоны ў гаражах, у кватэрах, на гаўбцах;

- запраўляйце газавыя балоны толькі ў спецыялізаваных пунктах;

- самастойна не падлучайце і не адключайце газавыя пліты ў кватэрах;

- не выкарыстоўвайце газавыя пліты для абагравання кватэры;

- выконвайце паслядоўнасць уключэння газавых прыбораў: спачатку запаліце запалку, а затым адкрыйце падачу газу;

- сыходзячы з хаты, не забудзьце выключыць газавую пліту і перакрыць вентыль на балоне;

- пры ўцечцы газу не запальвайце запалак, не паліце, не ўключайце святло і электрапрыборы;

- пры з'яўленні паху газу неадкладна выключыце газавую пліту, перакрыйце кран падачы газу, выветрыце памяшканне і выклічце працаўнікоў газавай службы па тэлефоне "04" ці пажарнікаў і выратавальнікаў па тэлефоне "01".

 

ПАМЯТАЙЦЕ! Выбух побытавага газу ў памяшканні можа стаць чыннікам абвальвання будынка ці яго часткі, узнікненні пажару, траўміраванні і згубы людзей.

 

 

Патэлефануйце дыспетчару службы раённых электрасетак.

Пры выяўленні абарванага ці пашкоджанага провада не падыходзіце да яго бліжэй 10 метраў, каб не патрапіць пад напругу.

Паспрабуйце ахаваць месца абрыву электрапровада, а ў цемянны час сутак застаньцеся дзяжурыць да прыезду аварыйнай брыгады РЭС

Калі провад зваліўся ў стаячую ваду (лужыну), сухой палкай ці іншым ізалявальным прадметам выміце яго на сухое месца.

Для асвятлення памяшкання ці небяспечнага ўчастку выкарыстоўвайце электрафанарыкі, газавыя лямпы, іншыя падручныя сродкі.

Забараняецца самому ўхіляць няспраўнасць на электраперадач.

Пры выяўленні патрапіўшага пад электрычны ток, вызваліце яго ад уздзеяння электрычнасці, ужывайце любы дыэлектрычны прадмет (напрыклад, сухую палку).

Акажыце пацярпеламу першую медыцынскую дапамогу і паведаміце ў хуткую медслужбу па тэлефоне "103".

Арганізуйце ахову месца здарэння да прыбыцця супрацоўнікаў РЭС, не дапушчайце блізка дзяцей, паспрабуйце абмежаваць знаходжанне людзей у небяспечным месцы.

 

 

Ў выпадку, калі кватэру залівае вадой, тэрмінова паведаміце ў дыспетчарскія службы. Тэлефоны службаў павінны быць запісаны загадзя.

Апавесціце суседзяў пра здарэнне.

Паспрабуйце выкарыстоўваць для збору вады наяўныя ў вас ёмістасці.

Паспрабуйце выявіць месца і крыніцы аварыі, і, пры адсутнасці пагрозы для вашага жыцця, ізаляваць іх, выканаўшы часовы рамонт: накладзяце бандаж, ушчыльніце ці зацісніце цеч і да т.п.

Прыміце меры, каб з памяшканняў выйшлі дзеці і састарэлыя, вынесіце хворых, калі яны не могуць ісці.

З падлог прыбярыце дываны і іншыя матэрыялы.

Падрыхтуйце праходы ў зону аварыі для хуткага пасоўвання працаўнікоў аварыйных службаў, пакажыце ім дакладнае месца і крыніцу здарэння.

Памятаеце, чым раней вы паведаміце пра экстрэмальную сітуацыю ў адпаведную аварыйную службу, тым меншымі будуць яе наступствы.

 

 

Калі вы знайшлі нейкі скрутак, скрынку ці пакет, і яны здаюцца вам падазронымі, а таксама калі ў дадзеных прадметах бачныя правады, батарэйкі, механічныя ці электронныя гадзіны, і калі ўсё гэта абкручана скотчам ці ізаляцыйнай стужкай, то можна з вялікай дзеллю ўпэўненасці казаць, што вы выявілі выбухную прыладу.

 

Кідаць, пілаваць ці самастойна разбіраць гэтыя прадметы ні ў якім разе нельга. Неабходна адысці далей ад небяспечнай знаходкі, папярэдзіўшы стаячых побач людзей і неадкладна патэлефанаваць у праваахоўныя органы і МНС па тэлефонах "102" і "101".

 

Здзяйсняючы паездкі ў грамадскім транспарце, зважайце увагу на пакінутыя торбы, партфелі, скруткі, цацкі і іншыя безгаспадарныя прадметы, у якіх могуць знаходзіцца самаробныя выбухныя прылады. Не адкрывайце іх, не бярыце рукамі, папярэдзіце стаячых побач людзей пра магчымую небяспеку. Неадкладна паведаміце пра гэта любому супрацоўніку міліцыі.

 

Заходзячы ў пад'езд, зважайце ўвагу на старонніх людзей і незнаёмыя прадметы. Як правіла, выбухная прылада ў будынку закладваецца ў скляпах, на першых паверхах, каля смеццеправодаў, пад лесвіцамі. Будзьце пільнымі і ўважлівымі. Пры выяўленні невядомых прадметаў ці падазроных асоб патэлефануеце аператыўнаму дзяжурнаму праваахоўных органаў і ў МНС па тэлефонах "102" і "101".

 

 

Чалавека могуць укусіць хатнія і дзікія жывёлы, казуркі, гады, рыбы.

 

З мэтай пазбягання ўкусаў сабакі неабходна выконваць наступныя правілы:

- не набліжацца да сабакі, у якой няма намысніка;

- не трывожыць сабаку падчас прыёму ежы і сну;

- не датыкацца да чужога сабакі, не спрабаваць браць яе на рукі, не карміць;

- не падыходзіць да сабакі ззаду, не датыкацца нечакана да яе;

- не набліжацца да сабакі, якая знаходзіцца на прывязі (ланцугу);

- не падыходзіць да вальера, у якім знаходзіцца сабака, не прасоўваць да яе руку;

- трымацца пры нечаканым з'яўленні сабакі ўпэўнена, без страху. Калі вы баіцеся сабакі, яна накінецца на вас. Калі вы не баіцеся яе, яна будзе толькі рыкаць і скаліць зубы;

- не выяўляць актыўных і агрэсіўных дзеянняў па стаўленні да гаспадара сабакі;

- ніколі не ўцякаць ад сабакі;

- не замахвацца на сабаку, рукой, палкай, іншым прадметам, не цвяліць сабаку;

- не падыходзіць да сабакі пры падрыхтоўцы ці адразу пасля спарвання;

- не чапаць шчанюкоў;

- саступаць дарогу сабаку і яе гаспадару ў вузкім калідоры, праходзе, ліфце;

- не глядзець пільна ў вочы сабаку, не ўсміхацца, не паказваць зубы.

 

Калі пазбегнуць напады сабакі не атрымалася, неабходна:

- кінуць у бок сабакі які-небудзь прадмет (рэч), гэта адцягне яе на некаторы час;

- выкарыстоўваць газавы балончык;

- абараніць сваё горла, твар, шыю;

- выкарыстоўваць для абароны падручныя сродкі: палку, парасон, партфель. Удары трэба наносіць па галаве, верхняй сківіцы, носу, у пахвіну. Перад скачком сабака прысядае, у гэты момант трэба прыціснуць падбародак да грудзей, абараніць горла, выставіць наперад рукі;

- утрымліваць сабаку за шыю, поўсць і абезрухоміць (звязаць) яе;

- залезці на дрэва ці схавацца ў хованку; у двары, за плотам, у хаце, у аўтамабілі;

- спрабаваць спыніць сабаку гучнай камандай "Фу", "Сядзець", "Ляжаць", "Нельга";

- крыкам прыцягваць увагу суседзяў, міліцыі;

- схапіць сабаку і кінуць яе ў ваду, стукнуць аб зямлю ці дрэва, слуп;

- загнаць сабаку ў двор ці памяшканне.

 

Каб скараціць да мінімуму магчымасць укусу атрутнай змяі, неабходна:

 

- любую змяю загадзя лічыць атрутнай;

- не спрабуйце лавіць змяю, прыціскаць яе да зямлі. Гэта ставіцца і да сталых асобін, і да толькі што якія вылупіліся з яйка дзіцянятам - яны аднолькава атрутныя;

- дайце змяі магчымасць адпаўзці, не забівайце яе;

- перасоўвайцеся ў дзённы час сутак, пазбягайце густых зараснікаў, высокай травы, галінак, што навісаюць;

- уважліва аглядайце маршрут;

- старанна вывучыце месца хуткага начлегу, стаянкі;

- выкарыстоўвайце гумовы абутак, боты, чаравікі;

- не ходзіце басанож у месцах рассялення змей;

- увесь час назірайце за дзеяннямі змяі, не рабіце рэзкіх рухаў, не правакуйце змяю да нападу;

- пазбягайце перасоўванні ў змрочны ці начны час сутак;

- выкарыстоўвайце адзежу са шчыльнай тканіны, доўгую палку для выведкі шляху і абароны ад змей;

- пасля сну атрасіце спальнае прыладдзе і адзежу;

- выкарыстоўвайце гарчыцу для адпужвання змей;

- у змеенебяспечных месцах неабходна мець супрацьатрутную сыроватку, шпрыц, умець ім карыстацца, ведаць дазоўку;

- ведаць прыёмы аказання першай дапамогі пацярпеламу;

- ведаць характэрныя месцы рассялення змей, іх звычкі;

- ведаць і строга выконваць правілы паводзін у змеенебяспечных месцах.

 

 

Калі разбіўся градуснік неабходна:

 

Вывесці людзей у іншы пакой, адчыніць акно для ветрання. Сабраць шарыкі ртуці (можна вільготнай папяровай сурвэткай, мякішам хлеба) і скінуць іх у шкляны слоік з вадой. Ні ў якім разе нельга выкарыстоўваць пыласос! Слоік трэба шчыльна зачыніць, а падручныя матэрыялы, якімі збіралі ртуць, шчыльна запакаваць у поліэтыленавы пакет. Затым неабходна правесці вільготную ўборку пакоя, у якім разбіўся градуснік. Для апрацоўкі выкарыстоўваць мыльна-содавы раствор (400 грамаў гаспадарчага мыла і паўкілаграма кальцынаванай ці харчовай соды на 10 л воды). Пасля вільготнай уборкі неабходна ветранне дадзенага пакоя ў плыні дзвюх-трох сутак.

 

Сабраную ртуць неабходна аднесці ў найблізкую пажарную аварыйна-выратавальную частку, дзе арганізаваны прыём ртуці у насельніцтва.

 

 

Абвальванне будынкаў уяўляе сабой смяротную небяспеку для людзей, змешчаных як усярэдзіне будынка, так і знадворку. Асноўная праблема складаецца ў тым, што абвальвання адбываюцца ў большасці выпадкаў раптам і вельмі імкліва.

 

Першымі прыкметамі разбурэння будынкаў могуць быць:

- раптам узніклыя расколіны ў сценах, падлозе і столі;

- вібрацыя;

- прыкметы выбуху ці механічнага ўдару.

 

У дадзенай сітуацыі неабходна памятаць, што выйсце са шматпавярховага будынка патрабуе нямала часу. Пры наймалых прыкметах абвальвання неабходна атуліцца ў тых месцах, дзе параза абломкамі найменш верагодна. Да такіх месцаў у будынку ставяцца аконныя і дзвярныя праёмы, куты, утвораныя капітальнымі (апорнымі) сценамі. Дзяцей пры гэтым неабходна прыціснуць тварам да сябе, абараняючы ад магчымых траўмаў. Рухацца ў паўразбураным будынку вельмі небяспечна, бо разбурэнне яго можа працягнуцца ў любы момант. Таму па магчымасці лепш прыцягнуць да сябе ўвага выратавальнікаў крыкамі і чакаць дапамогі. Не варта таксама вяртацца ў разбураную хату ў пошуках маёмасці і дакументаў. Бяспечнай адлегласцю ад які бурыцца будынка лічыцца адлегласць, роўнае яго вышыні.

 

Паспрабуйце не падаць духам. Супакойцеся. Дыхаеце глыбока і роўна. Наладзьцеся на тое, што выратавальнікі хутка вас выратуюць. Голасам і грукам прыцягвайце ўвагу людзей. Калі вы знаходзіцеся глыбока пад абломкамі будынка, перасоўвайце налева направа любы металічны прадмет (кольца, ключы і да т.п.) для выяўлення вас рэха-пеленгатарам ці кінолагамі. Калі прастора каля Вас адносна вольна, не запальвайце запалкі ці запальніцу. Беражыце кісларод. Прасоўвайцеся асцярожна, імкнучыся не выклікаць новага абвалу, арыентуйцеся па руху паветра, які паступае знадворку. Калі ў вас ёсць магчымасць, з дапамогай падручных прадметаў (дошкі, цэглы і да т.п.) умацуеце столь ад абвальвання і чакайце дапамогі. Пры моцнай смазе пакладзяце ў рот невялікі каменьчык і смакчыце яго, дыхаючы носам. У выпадку ранення рухайцеся як мага менш - гэта паменшыць страту крыві.